rùere intr. cadere. Currendhe a sa zega es ruttu correndo alla cieca è caduto. | Ruer de costazu, a bucc’a terra, a francas in sus (a mentes pessegus o insegus, a ischina a terra, a bentr’in sus) cadere di fianco, bocconi, supino. Ruere costa longa cader lungo disteso. | Ruer malaidu, mortu, feridu cader malato, morto, ferito. | Ruer a frundha cader di sfascio. | Ruer a lettu cader malato. | Ruer a istràmpidu cader di sfascio. | Ruer a unu muntone, a un’accumassu cadere a un mucchio. Sun totu ruttos a unu muntone; ancu ruas a un’accumassu son caduti in un mucchio; possa cadere ridotto a un gomitolo. | Ruer in dissippu cadere in distruzione, in rovina (P. Luca). | Ruer cumbattendhe, in gherra, pro sa patria cader combattendo, in guerra, per la patria. | Rùerche cadere in. Ch’es ruttu in unu fossu, in su canale, in su riu, in su poju, in su mare, in su fogu, in su rû è caduto in un fosso, nel canale, nel fiume, nel tonfano, nel mare, sul fuoco, sui rovi. S’est accurziadu troppu a su puttu e ch’es ruttu (intro) s’è avvicinato troppo al pozzo ed è caduto dentro. | Ruer in dissippu. Ogni muraglia che de idru ruiad in dissippu (P. Luca). | Rùerndhe cadere da. Ndh’es ruttu dai sa cobertura, dai su balcone, dai sa banca, dai su muraglione, dai sa rocca, dai s’iscala è caduto dal tetto, dalla finestra, dalla tavola, dal muraglione, dalla rupe, dalla scala. | Ndhe ruen sas fozas, sos fiores, sos fruttures; sas teulas dai sa cubertura, sas pedras ei s’innàrvinu dai sos muros, sas domos, sos muros matessi cadon le foglie, i fiori, i frutti; le tegole dal tetto, le pietre e l’intonaco dai muri, le case, i muri stessi. Ndhe ruen sas istellas cadono le stelle. Ndhe sunu ruttos sos anghelos rebbelles dai chelu son caduti gli angeli ribelli dal cielo. | Ruer sa suppa in su mele cader la zuppa nel miele, avere una gran fortuna. A cussu già che l’es rutta sa suppa in su mele quello lì è stato veramente fortunato. | Ruen sos regnos, sos imperios, sas dinastias cadono gli imperi, i regni, le dinastie. | Ruen sos potentes, sos grandhes cadono i potenti, i grandi. | Capitare, ricorrere. Sa pasca ’e sos tres Res ocannu rued in dominiga, sa festa ’e su patronu rued in die fattoria, in chenàbura l’Epifania cade quest’anno in domenica, la festa del patrono cade in giorno feriale, in venerdì. | Di abiti, di vesti. Abbaida comente ruet bene cussa ’unneddha, cussu cappotto guarda come cade bene quella gonnella, quel cappotto. | Ruer in peccadu cadere in peccato. Ruer in su peccadu cadere nel peccato di disonestà. Sos cojuados nôs sun ruttos in su peccadu i fidanzati si son macchiati d’impurità. | Ruer in iscandhalu diventar madre illegittimamente. Had una fiza ch’es rutta in iscandhalu ha una figlia che è diventata madre illegittimamente. | Ruer in povertade, in miseria, in bisonzu cadere in povertà, in miseria, in bisogno. | Ruer in su suspettu, in su dubbiu cadere nel dubbio, nel sospetto. | Ruer in cadenzia venir a proposito. Giaghì mi rued in cadenzia ti ndh’avverto giacché mi viene a proposito te ne avverto. | Ruer bene, male cader bene, male. Oltre il significato chiaro, palmare, hanno anche un significato antitetico; male e bene significano la stessa cosa, disastrosamente. Cussu es ruttu ’ene quello è caduto in piedi, oppure, è caduto e s’è fatto molto male. Cussu es ruttu male quello è caduto e s’è fatto male. Di abiti vedi sopra. | Ruer sutta sa legge, sutta su codice cader sotto la legge, sotto il codice. | Ruer in isbagliu, in errore cadere in errore. Pro tres vias es ruttu in su matessi errore per tre volte è caduto nello stesso errore. | Ruer in dilgrascia (disgrassia) cadere in disgrazia. Es rutta in dilgrascia de sa padrona e si ch’es dèvida andhare è caduta in disgrazia della padrona e se n’è dovuta andare. | Ruerndhe unu dai coddhos perdere la stima e l’affetto per uno. Innanti lu cherio tantu ’ene, como mi ndh’es ruttu dai coddhos de manera chi no lu poto ’idere prima gli volevo tanto bene, ma oggi non lo posso più vedere. | Ruer in mente, in memoria venir a mente. Como mi ruen in mente sas paraulas chi m’ha nadu mamma morzendhe mi vengono a mente le parole che m’ha detto la mamma moribonda. | rifl. buttarsi per terra. A cussas paraulas s’es ruttu a terra e s’est intortigadu che colora a quelle parole s’è buttato per terra e s’è contorto come una biscia. | tr. far cadere, buttare per terra. Ha ruttu su fradigheddhu ei como es pianghendhe ha fatto cadere il fratellino e ora piange. Si sun agganzados e l’ha ruttu a terra si sono avvinghiati e l’ha buttato a terra. Pedru ndh’ha ruttu s’ampulla dai sa banca Pietro ha fatto cadere la bottiglia dalla tavola. || lat. ruere.