ischìre tr. sapere. Ischire su fattu sou, s’arte sua, su dovere sou sapere il fatto suo, conoscere la propria arte, il proprio dovere. Ischire paristorias, contados, cantones saper fiabe, racconti, poesie. Ischire vida e miraculos de unu saper vita e miracoli di uno. Ischire una limba, su grecu, su latinu sapere una lingua, il greco, il latino. | Ischire totu sas artes (sas trassas, sas rusas) de su demoniu saper tutte le arti del demonio. | Ischire trassas meda, milli trassas saper mille ripieghi. | Ischire sa lezione, sa cantone, sa prèiga saper la lezione, la poesia, la predica. | Ischire bonu e malu sapere, conoscere il bene e il male. No ischire nei su bonu nei su malu non conoscere né il bene né il male; essere sempliciotto. | Ischire crabeddhas suas conoscere le proprie caprette; conoscere i propri affari, le proprie ragioni o circostanze. Caru meu, dognunu ischit crabeddhas suas caro mio, ognuno sa le proprie circostanze. | Ischire su caminu, su logu, sa domo, su passazu, sas intradas, sas vessidas conoscere la strada, il luogo, la casa, il passaggio, le entrate, le uscite. | Ischire su ’e narrer, su ’e fagher, ite narrer, ite faghere saper che dire, che fare. Ischire inue si ’essire saper rispondere, parlare. Cussu già ischid inue si ’essire, no est ignorante che deo quello lì sa bene parlare, non è ignorante come sono io. | Ischire inue dare saper dove andare. | Ischire lumine e sambenadu conoscere nome e cognome, essere ben informato sul conto di uno. | Ischire su sabore conoscere il sapore, sperimentare. Al fig. Si no istas frimmu ischis su sabore ch’han sas manos mias se non stai fermo saprai quanto pesano le mie mani. | Ischìrela longa saperla lunga. Tue, caru meu, l’ischis longa tu, caro mio, la sai lunga. | Ischìrelas totu! saper tutte le scappatoie, gli inganni, le astuzie, le male arti. | Ischirela faghere saperla fare. | Ischirela imboligare saper imbrogliare. | Ischire a mente, a memoria saper a memoria. | Ischire a fundhu saper a fondo. Ischire a sensu, a cadrijas, a trobojadura, a su revessu saper a senso, a salti, confusamente, al rovescio. | Ischire chei s’abba, che cantone, a cantoninu, chei su babbu nostru, currendhe saper a menadito, correntemente. | Ischire fàghere saper fare, saper vivere. | Ischire intrare, comente l’intrare saper come pigliare uno; come comportarsi. S’iscuru! no ischit comente l’intrare (iron.) poveretto! non sa come prenderlo! | Ischirendhe pius de su demoniu saperne più del diavolo. | Haer de ischire, dever ischire aver da sapere, dover sapere. Has de ischire, deves ischire chi m’han fattu presidente hai da sapere, devi sapere che m’han fatto presidente. | Fagher ischire far sapere, informare. | S’ischit, già s’ischit si sa. Tue, già s’ischit, ses contrariu tu, si sa bene, sei contrario. | No s’ischit (mai) non si sa mai. Giùghedi su fusile, no s’ischit mai... prendi il fucile, non si sa mai... | ass. Ischire meda, pagu saper molto, poco. Su pagu ischire l’ignoranza. No lu faghet pro malissia, ma pro su pagu ischire non lo fa per malizia, ma per ignoranza. | Chie no ischit es cumpagnu de su zegu chi non sa è compagno del cieco, l’ignoranza è come la cecità. | Iscuru a chie no ischit poveretto chi non sa. | No cherrer pius ischire de una cosa non voler più sapere d’una cosa. | sost. No importat pius su ischire, importat pius su fàghere non importa più il sapere, importa più l’operare. Mal’hapat su troppu ischire maledetto il troppo sapere.