bónu 2 agg. buono, in tutti i vari significati dell’italiano. Bonu babbu, bona mama, bonos fizos buon padre, buona madre, buoni figli. | Bonas inclinassiones, indules, calidades, dodas buone inclinazioni, indoli, qualità, doti. | Bonu coro, bona cussenzia, bonu ispiritu buon cuore, buona coscienza, buono spirito. | Bona voluntade, bonu decoro buona volontà, buon decoro. | Bon’omine, bona femina bon’uomo, bona donna. Bona zente, bona familia buona gente, buona famiglia. | Bon’omine si dice anche per perito, paciere → bonómine. | Bona fama, bona opinione, reputassione, bonu lumene buona fama, opinione, riputazione, buon nome. | Bonas paraulas, bonos consizos, avvertimentos, esempios buone parole, buoni consigli, avvertimenti, esempi. | Bona testimonianzia buona testimonianza. | Bona sorte, fortuna, bonu fadu, bonas isperanzias, bonos disizos buona sorte, fortuna, buon destino, buone speranze, buoni desideri. | Bonu a nuddha, a calchi cosa buono a nulla, buono a qualche cosa. Bonu a mandhigare buono da mangiare. Ma ha diverso significato quando si dice di uno che non è buono a fare qualche cosa che egli dice di saper fare. Tue ses bonu a mandhigare, no a zappare tu sai mangiare, non zappare. Mudu tue! tue ses bonu a mandhigare taci tu! tu non sai far altro che mangiare. | Bonu a currere, a giogare, a si colcare, a drommire, a girare, a si divertire, a s’imbreagare, e sim., si dice di chi non si decide a far nulla di serio e di proficuo. | Bonu a cumandhu (agg.) ubbidiente, docile. | De bona cara di buona cera. Fagher bona cara far buon viso. | De bonu sambene di buona famiglia. Fagher, ponner bonu sambene far buon sangue. Su risu, s’allegria ponet bonu sambene l’allegria fa buon sangue. | Haer bonu sambene esser fortunato, privilegiato, oppure sapersi comportare. Ha bonu sambene e li cumpatin totu si sa comportar bene, e se anche mancasse, lo compatiscono. | Nel senso di molto. Bonu ’inari, bonas ricchesas, bonu trigu, bonas baccas. Ha bonu ’inari, bonas terras, bonos fiados, bonas provvistas ha buoni danari, buone terre, buon bestiame, buone provviste. Ispendho bonos dinaris pro ti fagher istudiare spendo buoni danari per farti studiare. Mi costat bonu suore e bonas lagrimas custu trigu questo grano mi costa buon sudore e buone lacrime. | Dinaris bonos, bigliettes bonos, monedas bonas denari, biglietti, monete non falsificati, buoni. | Tempus bonu, dies bonas, istajones bonas tempo buono, belle giornate, buone stagioni. | Bona annada, bona regolta buona annata, buon raccolto. | Riempitivo in bonu piseddhu (pizzinnu), bonu fizu: candho fimus bonos piseddhos (pizzinnos), bonos fizos quando eravamo fanciulli, figli di famiglia. | (iron.) Su bonu visciu il cattivo vizio. Dai candho s’ha leadu cussu bonu visciu no es pius cuddhu cummegus da quando ha contratto quel brutto vizio non è più lo stesso con me. | Bonu babbu, bona mama, bona muzere, bonu maridu, bonu mastru, bona persone per dire il contrario, cattivo padre, cattiva madre, cattiva moglie, cattivo marito, cattivo maestro, cattivo arnese. Già b’es su bonu babbu ecc. chi li dad attenzione c’è il degno padre ecc. che lo sorveglia. Si dice anche su bonu, sa bona, de su, de sa: su bonu de su maridu, sa bona de sa muzere. Sa bona persone de su podestà quel cattivo arnese di podestà. | Cussu bonu logu la prigione. | Una bona imbreaghera una bella imbriacatura. | Unu bonu colpu ’e fuste una bella bastonata. | Una bona morte buona morte. | Dare bonos contos presentare conti esatti. Dare bonos contos a Deu morire. E Pedru? Ha dadu bonos contos a Deu e Pietro? È morto. | Dare bona paga, bona recumpensa pagare, ricompensar bene. Per lo più iron. Custa es sa bona paga chi mi das? è questa la bella ricompensa che mi dai? | Dare o torrare bonas grassias a Deu ringraziare di cuore Dio. | Fagher bonos passos far buoni passi per procurare la pace. Sun a sas malas, però ha fattu bonos passos su vicariu e s’isperat chi dên torrare a sa bona sono in discordia, ma ha fatto buoni passi il parroco e si spera che si rappacificheranno. | Faghersi ’onu diventar buono. Anche diventar ricco. Cun su tribagliu si sun fattos bonos col lavoro si sono arricchiti. Faghersi ’onu de una persone convincere. Cun tanta battaza no si ndh’es fattu ’onu ha lottato, ma non l’ha convinto. | Leare in bona parte prendere in buona parte. | Ponner in bonu sestu, in bona lughe assettare, mettere in buona luce. | Torrare bonos meritos a Deu ringraziare vivamente il Signore. | avv. appena. Bonu chi l’intendhen (Delogu Ibba, p. 125). Bonu bonu appena appena. In bonu chi appena che.